Yaşlılarda Depresyon
Yaşlılarda depresyonun oluşmasına neden olan önemli etkenler; halen ailesiyle yaşayan bekar çocukları, ileri yaş, günlük yaşamsal ihtiyaçlarda başkalarına bağımlı olma, yalnız yaşamak, dul veya boşanmış olmakla hayat arkadaşının olmaması, cinsellik yaşayamamak, emeklilik, aile ilişkilerinde kronik problemlerin olması, toplumsal desteğin yetersizliği, azlığı, maddi olarak yetersizlik, eğitim seviyesi, sürdürmek istediği yaşama izin vermeyen kötü sağlık durumu ve yakın çevresi, daha önce depresyon hastalığı öyküsü bulunması veya intihar girişimlerinde bulunma, kadın cinsiyette olmak ile aile öyküsünün olmasıdır.
Bedensel hastalıkların bireylerde meydana getirdiği çeşitli düzeyde yetenek kaybı ve bu durumun hastaları farklı düzeyde bağımlı hale getirmesi nedeni ile işlevselliğinde sorunlar çıkmaya başlaması her yaşta depresyona etki eden unsurlardandır.
Yaşlı bireyin ailesinde bulanan çocukların kendilerine ait bir yaşam oluşturup aynı evden başka yerlere gitmeleri nedeni ile için için yalnızlık oluşması, süre gelen hastalıkları nedeni ile bakıma muhtaç hale gelmesi ve yaşlı bakan kurumlara ihtiyaç duyması, beklenmedik bir zamanda oluşan bir sağlık problemine bağlı olarak başkalarının desteğine muhtaç hale gelmesi ve alışa gelmiş olduğu günlük yaşam tarzının değişime uğraması ve buna bağlı bozulmalar depresyonun nedenleri arasında yer alabilir.
Bireylerin yaşlanması ile yaşamdan zevk alma duygusunda azalma, yapılan faaliyetlere karşı ilgi azalması depresyona ait temel göstergeler, yerini yaşlılığın getirmiş olduğu somatik belirtilere bırakmaktadır. Somatik belirtileri ve gelişim dönemlerinden yaşlılığı kültürel olarak nasıl bilip öğrendiği, yaşlılarda depresyon durumunu etkileyebilmektedir.
Davranışları beğenilen, yararlı düşünceleri olan yaşlılarda hayatın zorlukları ve ölümler, özellikle bu dünyadan ayrılma düşüncesinin belirginleşmesi, ahiret inancı gereği hazırlıksız yakalanma, aile bireylerinden uzak kalma duyugusu ya da onlara istediğinde ulaşamama, yakın çevresinde meydana gelen ölümler, özgüvenin azalması, toplumda kendini yeteri kadar itibar sahibi hissetmeme, herhangi bir günlük dahi amacın olmaması, yaşayacağı bir takım rahatsızlıklardan dolayı vücudunun bir parçasını kaybetme endişesi beraberinde çok fazla olumsuz düşünceleri ortaya çıkarırken bu dünya ile bağının kopması ve ölümle yüzleşme endişesi korku ve depresyona neden olabilmektedir.
Türkiye Psikiyatri Derneği’ne göre hasta bireylerin gün içerisinde beşten fazla ilaç kullanımı depresyon riskini %65’e kadar artırıp, sağlık problemleri özellikle kalp, şeker, yüksek tansiyon, kanser gibi kronik ve ağır hastalık seviyesinde olanlarda depresyon durumunu daha fazla arttırmaktadır
Depresyonun varlığının erken teşhisi yaşlılarda gün içiresinde bağımsız bir şekilde yapmak istedikleri çeşitli aktiviteleri arttırmakla birlikte yaşam kalitelerininde daha fazla ileriye taşınmasına neden olmakta, evli olma, aile ile birlikte yaşamı sürdürme, beyin jimnastiği, ekonomik bağımsızlık, zihnen ve bedenen sağlıklı olma durumu, fiziksel aktivite gibi faktörlerde depresyona karşı gözetilen amaca veya beklenilene uygun, pozitif yönde etki gösterdiği ifade edilmektedir.
Yaşlılarda depresyonun ortaya çıkmasında veya depresyon riskinin azalmasında tek bir risk faktörünün sorumlu olmadığı görülmektedir.
Kaynak
Amerikan Psikiyatri Birliği (2014). Ruhsal Bozuklukların Tanısal Ve Sayımsal Elkitabının Tanı Ölçütleri Başvuru Kitabı, Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Arpacı, F. (2005). Farklı Boyutlarıyla Yaşlılık, Ankara: Türkiye İşçi Emeklileri Derneği Eğitim ve Kültür Yayınları
Ateş, M. (2018). Yaşlılarda Fiziksel Aktivite ile Depresyon Riskinin İlişkisi. Doktora Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Aydın.
Eren, M.Ö.(2023), Bir Aile Sağlığı Merkezine Başvuran 65 Yaş Ve Üzerindeki Bireylerde Fiziksel Aktivite Düzeyinin Depresyon Ve Mutluluk İle İlişkisi, Adnan Menderes Üniversites, Beden Eğitimi ve Spor Eğitimi Anabiilim Dalı, Aydın.
Can, S.S. (2018). Yaşlılarda Depresyon. Yaşlı Bakım Elemanları İçin Geriatrik Psikiyatri, Ankara, Hedef Yayınları.
Doğan, C., (2007). Türkiye’de Yaşlılık ve Huzurevi Olgusu: Yaşlılık Dönemi ve Problemleri. İstanbul: Ensar Neşriyat.
Köroğlu, E. (2006). Depresyon Nedir, Nasıl Baş Edilir? Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Lehr, U. (1994). Yaşlanmanın Psikolojisi. İstanbul: Bilimsel ve Teknik Yayınları Çeviri Vakfı.
Onur, B. (2004). Gelişim Psikolojisi (6. baskı). Ankara: İmge Yayınevi.
Öztürk, O. (2004). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.
Quinn, B. (2002). Herkes İçin Depresyon El Kitabı (1. baskı). Ankara: Hekimler Yayın Birliği
Necati YILDIRIM
EMDR psikoterapi eğitimini aldım ve Avrupa EMDR Derneği Sertifikalı EMDR terapistiyim.